خلاصه
اثرات مضر مواد شیمیایی مورد استفاده در تولیدات کشاورزی (مانند سموم دفع آفات، کودها) بر سلامت انسان و جامعه شروع به آشکار شدن کرده است. در سال های اخیر، میزان استفاده از کودهای آلی، آلی معدنی، نرم کننده خاک و کودهای میکروبی علاوه بر کودهای شیمیایی و مزرعه برای افزایش بهره وری در تولید محصولات کشاورزی افزایش یافته است. در حالی که بهرهوری خاکهای کشاورزی با استفاده از کودهای آلی افزایش مییابد، بهبود خواص خاک نقش کلیدی در تضمین پایداری خاک و دستیابی به محصولات کشاورزی سالم دارد. استفاده از کودهای آلی در خاک، خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک را به نحو مثبتی تغییر می دهد. در بین کودهای آلی، کود مرغ جایگاه مهمی را به خود اختصاص می دهد. در این مطالعه مواد آلی بهدستآمده از کود مرغی بهعنوان کود آلی بر رشد گیاه، عملکرد و محتوای مواد مغذی گیاه مورد بررسی قرار گرفت.
مقدمه
در کشاورزی متعارف، استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی، تنظیم کنندههای رشد و آفتکشها تعادل اکولوژیکی خاک را بر هم میزند و باعث میشود خاک برای رشد گیاهان کمتر مساعد باشد و گیاهان در برابر آفات و بیماریها مستعد شوند. این ممکن است منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول شود [1]. برای تغییر سیستم کشاورزی به سیستمی پایدارتر، کشاورزان از کشاورزی جایگزین استفاده کردند، سیستمی برای تولید مواد غذایی که کارایی را بهبود می بخشد و سطح تولید را از طریق اقداماتی مانند: تناوب زراعی، حداقل خاکورزی، ادغام محصول و دام، مدیریت یکپارچه آفات و بازیافت حفظ می کند. ضایعات در مزرعه به عنوان تهویه کننده خاک فناوری میکروارگانیسم مؤثر (EM) ابزار بالقوه ارزشمندی بود که میتوانست به کشاورزان کمک کند تا سیستم کشاورزی پایدارتری توسعه دهند [2].
از طرفی تقاضای فزاینده گوشت مرغ باعث شده است که پرورش طیور بیشتر شود و اثرات متعاقب آن بر افزایش استفاده از ضایعات آلی (مانند کود مرغ) به عنوان کود باشد. زباله های آلی حاوی مقادیر متفاوتی از آب، مواد مغذی معدنی، مواد آلی هستند]3 [، ] 4[. در حالی که استفاده از زباله های آلی به عنوان کود برای قرن ها ]5[ و در زمان های اخیر ]6[، ]7[، ]8[، ] 9[ در سراسر جهان رایج بوده است، هنوز نیاز به ارزیابی اثرات بالقوه کود مرغی بر خواص شیمیایی خاک و عملکرد محصول و به ویژه ارزیابی سطوح بحرانی کاربرد وجود دارد. علاوه بر این، نیاز و استفاده از کود مرغی به دلیل محتوای بالای نیتروژن، فسفر و پتاسیم، بر استفاده از کود حیوانی دیگر (مانند کود خوک، کود دامی) غلبه کرده است ]10[،] 11[. کود مرغی گاهی اوقات به صورت پلت شده استفاده میشود و ممکن است به این محصول فسفر، پتاسیم و نیتروژن اضافه شود. شرایط بهینه نگهداری کود مرغی شامل نگهداری آن در یک منطقه سرپوشیده و حفظ مایع آن است، زیرا مقدار قابل توجهی نیتروژن در مدفوع وجود دارد. کود مرغی تازه حاوی 0.8 درصد پتاسیم، 0.4-0.5 درصد فسفر و 0.9-1.5 درصد نیتروژن است و آن را می توان به عنوان کود آلی گیاهی استفاده کرد که منبع غنی از مواد مغذی، به راحتی در دسترس و منبع بسیار ارزان مواد مغذی گیاهی است. به طور مثال وونگ و همکاران (1983) دریافتند که اسیدیته ناشی از افزودن کود مرغ به شدت بر رشد ریشه و جوانه زنی بذر تأثیر میگذارد]12[. علاوه بر این، در صورت استفاده صحیح کود مرغی به عنوان یک اصلاح کننده خاک و/یا کود خوب عمل می کند (به عنوان مثال N، P و K را فراهم می کند) و همچنین می تواند غلظت N، P، K Ca و Mg خاک و برگ را افزایش دهد ]13[، ]14[. این خصوصیات شیمیایی خاک اطلاعاتی را در مورد واکنش های شیمیایی، فرآیندهای کنترل کننده در دسترس بودن مواد مغذی و راه های پر کردن آنها در خاک ارائه می دهد. از طرفی افزایش قیمت کودهای معدنی به دلیل افزایش قیمت سوخت نیز باعث استفاده از کود مرغی شده است]13[،] 15[. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی اثر کود مرغی بر خصوصیات شیمیایی خاک، رشد و عملکرد گیاه میباشد. نتایج اطلاعات ارزشمندی را برای کشاورزان، کارگران ترویج و سیاست گذاران در مورد استفاده پایدار از کودمرغی به عنوان کود آلی فراهم می کند.
متدولوژی
چندین روش برای جمع آوری این اطلاعات به کار گرفته شد. در مرحله اول شناخت نوع کود آلی و روش تولید آن موردبررسی قرار گرفت. سپس مقالات مرتبط از مجلات معتبر از قبیل Sciencedirect ، Springer، Academic Journals، Scientific و… تهیه، ترجمه و در این تحقیق به کار گرفته شد.
بررسی منابع
پایداری درازمدت کشاورزی و دستیابی به نیازهای غذایی آینده به مسائلی مهم تبدیل شده است و می تواند به عنوان یک چالش بزرگ قرن بیست و یکم در نظر گرفته شود ]16[، ]17[. برای برآوردن تقاضای غذایی آینده، استفاده از کودهای معدنی به طور پیوسته برای کشاورزی فشرده افزایش یافته است که در نهایت، منجر به کاهش سلامت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک (تخریب خاک، عدم تعادل مواد مغذی، اسیدیته خاک، و غیره) می شود که منجر به عملکرد ضعیف محصول می گردد ]18[، ]19[،] 20[. همچنین کوددهی که سهم تقریباً 10-15 درصدی در هزینه های تولید کشاورزی دارد، عملکرد را نزدیک به 50 درصد افزایش می دهد با این حال، در حالی که کودهای شیمیایی به صورت ناخودآگاه و نامتعادل برای افزایش عملکرد استفاده می شود، این امر باعث افزایش هزینه تولید شده و با مخلوط شدن با آب های زیرزمینی و سطحی، سلامت انسان، گیاه و حیوان را تهدید می کند. اگرچه نقش موثر کودهای آلی در حفاظت و بهبود حاصلخیزی خاک به خوبی شناخته شده است، اما استفاده از این کودها کمتر از حد مطلوب است.
نسبت مواد آلی خاک های کشاورزی و وضعیت عناصر غذایی گیاه از نظر کشاورزی پایدار و افزایش بهره وری گیاه بسیار مهم است و پایداری حاصلخیزی خاک با مناسب بودن ساختار فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن برای تولید گیاه و کوددهی به صورت متعادل امکان پذیر است. اصلاح ساختار تخریب شده در خاک و جبران عناصر مغذی از دست رفته را می توان با استفاده از کودهای آلی و شیمیایی به نحوی که اثرات یکدیگر را جبران کنند در کنار هم انجام داد. در سال های اخیر استفاده از کودهای آلی، آلی معدنی، نرم کننده خاک و کودهای میکروبی علاوه بر کودهای شیمیایی و کشاورزی برای افزایش بهرهوری در تولید گیاه افزایش یافته است. کودهای آلی به کودهایی گفته می شود که حاوی مواد مغذی گیاهی به عنوان ترکیبات آلی هستند و هدف اصلی آنها بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی خاک و تسهیل جذب عناصر غذایی گیاه است. کودهای آلی مورد استفاده در تولیدات کشاورزی نه تنها برای گیاهی که از آن استفاده می کند مفید است، بلکه می تواند محیط بهتری را برای تولید گیاه بعدی که کشت می شود فراهم کند. همچنین ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی خاک و ظرفیت تبادل کاتیونی را افزایش می دهند. از آنجایی که اتلاف نیتروژن با شستشو در کودهای آلی کمتر از کودهای شیمیایی است، برای حفاظت از محیط زیست نیز مهم هستند [21]. استفاده از کودهای آلی در خاک باعث تغییر مثبت خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک می شود و کود مرغی یک کود آلی مهم است. از آنجایی که کود مرغی یک کود با منشاء آلی است، منبع خوبی از مواد مغذی غنی از سایر مواد مغذی گیاهی علاوه بر نیتروژنی است که مخصوصاً برای گیاهان وجود دارد یک ماده اصلاحی خوب است. این که 65 درصد نیتروژن کود مرغی، 50 درصد فسفر و 75 درصد پتاسیم می تواند در سال اول مصرف کود مورد استفاده گیاه قرار گیرد [22] نیز اهمیت این کود را افزایش میدهد. بنابراین، کود مرغ منبع مهمی از کودهای آلی است که به طور قابل توجهی در رشد گیاهان مفید است.
در پژوهشی که در سال 2000 انجام شد، اثرات کود مرغی مایع و جامد در پرورش کاهو مورد بررسی قرار گرفت، افزایش دوز کودهای آلی باعث افزایش عملکرد گیاه در مقایسه با خاکی شد که در آن هیچ گونه مصرفی وجود نداشت [23]. در آزمایشی دیگر کود مرغی ادغام شده در خاک کاشته شده با گوجه فرنگی، ماده آلی خاک بیشتری تولید کرد و محتوای ماکرو و ریز مغذی آن در خاک و برگ، رشد و عملکرد آن را بهبود بخشید [24]. آزمایشاتی نیز توسط محققین نشان داد که کود مرغی منبع مناسبی از مواد مغذی برای گوجه فرنگی است. استفاده ترکیبی از کود NPK 15-15-15 و کود مرغی باعث افزایش عملکرد گوجه فرنگی در مقایسه با استفاده از کود NPK 15-15-15 یا کود مرغی به تنهایی شد و بنابراین برای بهره وری پایدار توصیه می شود. علاوه بر این، مقادیر کمتری از کود مرغی و کود NPK 15-15-15 مورد نیاز است، بنابراین، مقدار هزینه صرف شده برای کود شیمیایی کاهش می یابد]26[.
مطالعه ای دیگر نشان داد که کود مرغی سرشار از مواد مغذی گیاهی است و اسیدیته آن تقریباً خنثی است. نتایج نشان داد که افزایش معنی داری در تعداد شاخه و ارتفاع بوته مشاهده شد همچنین تفاوت معنی داری بین نرخ های مختلف کود مرغی در طول دوره رشد مشاهده شد. گیاهان کاشته شده در کرت تیمار شده با
10 تن در هکتار از نظر آماری بالاترین مقادیر را به ترتیب 49/88 سانتی متر و 03/7 به عنوان ارتفاع بوته و تعداد شاخه در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. کرت های تیمار شده با کود مرغی به طور معنیداری افزایش بیشتری نسبت به کرت های شاهد داشتند. کرت های تیمار نشده (شاهد) به طور قابل توجهی منجر به بوته های کوتاه تر و تعداد کمی شاخه شدند که نشان می دهد کوددهی باعث افزایش رشد گوجه فرنگی می شود. افزایش قابل توجه تعداد شاخه ها در کرت های تیمار شده نشان دهنده تعداد میوه بیشتر و عملکرد گوجه فرنگی بیشتر است که هدف نهایی کشاورز است]27[.
در پژوهشی دیگر استفاده از کود مرغی بر تولید ذرت سیلویی تأثیر بسزایی داشت. در کرت های کود مرغی، تولید به 8/17 تن در هکتار رسید در حالی که سایر تیمارها تولیدات بین 7/10تا 4/13 تن در هکتار را ثبت کردند. در میان کودهای مختلف، استفاده از کود مرغی (PM) به عنوان اصلاح کننده خاک برای محصولات کشاورزی، مقادیر قابل توجهی از تمام مواد مغذی مهم گیاه را فراهم می کند [30]. پاسخ عملکرد مثبت به بستر جوجه های گوشتی تا حدی به دلیل وجود مقادیر بالای نیتروژن و فسفر در این کود است. وزن خشک زیست توده ذرت (AGB) در خاک های بارور شده با بستر جوجه های گوشتی به طور قابل توجهی بیشتر از خاک های شاهد بود [28].
از طرفی کاربرد 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار منجر به بیشترین مقدار بیومس بالای زمینی برای ذرت سیلویی در مناطق خشک و نیمه خشک شد [28]. ذرت سیلویی در این آزمایش در بلوغ فیزیولوژیکی برداشت شد، پس از آن ماده خشک دیگر جمع نشد و رطوبت دانه از 50-45 درصد به 25-15 درصد تغییر کرد [29]. کودها معمولاً با نرخ هایی که برای تأمین نیتروژن مورد نیاز یک محصول طراحی شدهاند، به خاک اعمال می شوند. ذکر شد که افزایش زیست توده ذرت با افزایش سطوح نیتروژن همراه بود. این عنصر اخیر به راحتی برای جذب گیاه در کود مرغی در دسترس است [31]، [32]، [33]. در بین کودهای آلی، استفاده از کود مرغی می تواند به ویژه رشد و تولید ذرت را افزایش دهد [26]. علاوه بر آن عملی مطلوب برای بهبود رشد گیاهان در شرایط خشک و نیمه خشک است و دارای چندین مزیت زیست محیطی مانند احیاء و نگهداری مواد آلی خاک و افزایش عملکرد محصول است [28]، [34]. همچنین جان و همکاران (2004) از استفاده یکپارچه از کودهای آلی و کودهای معدنی برای تامین مقادیر کافی از مواد مغذی گیاهی مورد نیاز برای حفظ حداکثر بهره وری و سودآوری محصول و در عین حال به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی ناشی از استفاده از مواد مغذی حمایت کرده بودند]35[. به گفته بکمن (1973) استفاده از کود دامی باعث افزایش بهره وری خاک، افزایش محتوای کربن آلی خاک، میکروارگانیسم های خاک، بهبود ساختار خرده خاک، وضعیت مواد مغذی خاک و افزایش عملکرد محصول می شود]36[. محققینگزارش دادند که استفاده از کود دامی مزرعه (FYM) به اضافه کودمرغی در 5 تن در هکتار منجر به عملکرد بالاتر میوه گیاه بادمجان می شود]37[.
کودهای آلی همچنین حاوی هورمون های رشد از اکسین و جیبرلین هستند که قادر به تحریک رشد از جوانه تا میوه دهی هستند [38]. علاوه بر این، کود مرغی چه به صورت جامد و چه به صورت مایع منبع خوبی از مواد مغذی درشت و ریز است و قادر است حاصلخیزی خاک را افزایش داده و به بستری برای میکروارگانیسم های خاک تبدیل شود و فعالیت میکروبی را افزایش دهد به طوری که با سرعت بیشتری تجزیه می شود و حتی در دوز 10 تن در هکتار، در دسترس بودن مواد مغذی را می توان برای استفاده توسط گیاهان پر کرد [39]. علاوه بر این استفاده از کودهای مرغی به شکل پلت این قابلیت را دارد که مواد مغذی را به آرامی و به طور مداوم آزاد کند تا از جذب گیاهان گندم در مراحل مختلف رشد حمایت کند. کود مرغی به صورت پلت دارای مزایای متعددی نسبت به کودهای آلی معمولی میباشد، علاوه بر این که مواد مغذی آهسته رها میشود، در هنگام پردازش از طریق دستگاه پلت دارای درصد ماندگاری بالا (91.73%) یا آسیب کم (8.27%) است ]40[.
مقالات زیادی وجود دارد که افزایش عملکرد لوبیا ]41[، برنج ]42[، ذرت ]43[ و جو دوسر ]44[ را گزارش می کنند. کود مرغی فرآوری شده و بیوچار غلظت N، P و K را در گیاهان ذرت و لوبیا افزایش داد. همانطور که توسط بسیاری از نویسندگان گزارش شده است، افزایش رشد گیاهان در کاربرد کود را می توان به افزایش در دسترس بودن درشت مغذی ها نسبت داد که یک عامل کلیدی در حاصلخیزی خاک است ]45[. تأثیر استفاده از طیور افزایش غلظت فسفر در فلفل ]45[، کاهو ]46[ و گوجه فرنگی ]47[ بود. گونس و همکاران (2014) افزایش غلظت نیتروژن گیاهان کاهو را به دنبال استفاده از بیوچار و کود مرغی غنی شده با فسفر و افزایش غلظت فسفر گیاه کاهو با استفاده از بیوچار و کود مرغی مشاهده کردند]46[. همچنین بیوچار جذب فسفر و عملکرد را در چچم افزایش داد]48[. به گفته Gunes و همکاران (2014)، صرف نظر از غنیسازی فسفر، بیوچار و کود مرغی غلظت پتاسیم را در گیاهان کاهو افزایش دادند]46[.
در پژوهشی دریافتند که افزایش رشد رویشی در تیمارهایی که میزان کود مرغی بالایی دریافت کردند می تواند به دلیل محتوای نیتروژن بالا باشد ]49[. از طرفی نیتروژن یک عنصر مهم در متابولیسم گیاه و کلروفیل لازم برای تقویت رشد هوایی، افزایش نسبت ریشه به ریشه، سطح برگ، تعداد شاخه ها و ارتفاع است ]50[. تعداد روز و تا 50% گلدهی تابعی از غلظت نیتروژن است و به خوبی توسط کود مرغی اعمال شده به خاک تامین می شود (داودا، 2002) که این منجر به رشد سریع محصول و در نتیجه گلدهی زودرس نسبت به قطعه شاهد که در آن کمبود نیتروژن وجود داشت، شده است ]51[، ]52[.
سیستم های باروری باغ های درختی به سن درختان، عمق لایه تغذیه ای، محتوای هوموس و خاک رس در خاک بستگی دارد]53[ و به دلیل ایمنی مواد غذایی و محیطی، تولید سیب ارگانیک در سال های اخیر به منظور کاهش کاربرد مواد مصنوعی مانند کودها رشد قابل توجهی نشان داده است]54[. کودهای آلی نسبت به کودهای معدنی بر حاصلخیزی خاک تأثیر می گذارند و این کیفیت را در تولید محصولات افزایش داده و حفظ می کنند ]55[. از طرفی باغ های میوه به دلیل عوامل زیادی مانند محتوای کم مواد آلی، اسیدی شدن خاک و مدیریت ضعیف خاک به شدت تخریب می شوند. کودهای آلی به عنوان یک اقدام حفاظتی خاک در نظر گرفته می شود که تخریب و اسیدیته خاک را کاهش می دهد. به گفته آکوسا و همکاران [56]، استفاده از کودآلی باعث کاهش ریزش میوه و افزایش عملکرد میوه پرتقال شیرین شد. تیمسینا [57] گزارش داد آزادسازی مواد مغذی در طی فرآیندهای پوسیدگی کود حیوانی باعث بهبود عملکرد محصول می شود. نتایج مشابهی نیز توسط ]58[ ایسا، یونیلاسری و همکاران [59] و آدبایو و همکاران [60] گزارش شده است. در آزمایشی دیگر استفاده از کود مرغی منجر به افزایش تعداد میوه در بوته، افزایش طول میوه و عملکرد میوه تازه شد. این را می توان به این واقعیت نسبت داد که کود مرغی مواد مغذی ضروری را برای افزایش بهره وری تامین می کند ]61[، ]62[. همچنین افزایش فعالیتهای مریستمی و فیزیولوژیکی در گیاه و در نتیجه تولید بیشتر همسان سازی مورد استفاده در تشکیل میوه ها نیز در پی مصرف کود آلی اتفاق می افتد.
نتیجه گیری
این مطالعه نشان می دهد که استفاده از کودمرغی به عنوان یک اصلاح کننده خاک تاثیر مثبتی بر رشد و عملکرد گیاه دارد. همچنین رشد و ویژگیهای فیزیولوژیکی گیاهان در خاک اصلاح شده با کودمرغی در مقایسه با شاهد آنها به طور قابل توجهی افزایش مییابد. گذشته از همه اینها؛ می توان آن را به کود شیمیایی ترجیح داد زیرا مواد آلی ساختار خاک را بهبود می بخشد، به جذب مواد مغذی کمک می کند و یکی از تکنیک های سازگار با محیط زیست است. از سوی دیگر، از آنجایی که کود مرغی ماده ای است که می تواند مستقیماً در کشاورزی ارگانیک مورد استفاده قرار گیرد، از سوی تولیدکنندگان ارگانیک نیز ترجیح داده خواهد شد.
به طور کلی، یافته های این مطالعه می تواند شیوه های کشاورزی را با هدف بهبود کیفیت خاک و افزایش بهره وری محصول به شیوهای پایدار اصلاح کند.
معرفی محصول
در این راستا شرکت کودپوش صحرا با بهره گیری از دانش روز دنیا و به روزترین دستگاه ها توسط مهندسین مجرب، انواع کود مرغی با برند و آنالیز متفاوت و متناسب با نیاز کشاورزان به صورت پلت، گرانول و مایع را تولید و به بازار عرضه نموده است.
-گرانول مرغی و هیومیک اسید
منابع
1.Higa T and Wididana G N. 2004. The concept and theories of effective microorganisms.
2. Higa T and Parr J F. 1994. Beneficial and Effective Microorganisms for A Sustainable Agriculture and Environment. (Atami: International Nature Farming Research Center).
3. Edwards DR, Daniel TC (1992). Environmental impacts of on-farm poultry waste disposal: A Review. Bioresource Technol.41:933.
4. Brady NC, Weil RR (1996). The nature and properties of soils. 11th Edition. Prentice Hall International, Inc.
5. Straub D (1977). A hot issue-chicken manure. Tilth producers quarterly. A Journal of Organic and Sustainable Agriculture. United States Department of Agriculture (USDA) (1995). Laboratory methods for soil and foliar analyses in long-term environment monitory programs. EPA/600/R-95/077.
6. Omiti JM, Freeman HA, Kaguongo W, Bett C (1999). Soil fertility maintenance in Eastern Kenya: Current practices, constraints and opportunities. CARMASAK Working Paper No. 1.KARI/ICRISAT, Kenya.
7. Clay DC, Kelly V, Mpyisi E, Reardon T (2002). Input use and conservation investments among farm households in Rwanda: patterns and determinants. In Barrett, Place and Aboud. (Eds.), Natural Resources Management in African Agriculture: Understanding and Improving Current Practices. Oxon and New York: CABI publishing. pp. 103-114.
8. Gambara P, Machemedze T, Mwenye D (2000). Chihota soil fertility Project, Annual Report 1998 to 1999. Unpublished report, AGRITEX, Marondera Zimbabwe.
9. López- Masquera ME, Cabaleiro F, Sainz MS, López- Fabal A, Carral E (2008). Fertilizing value of broiler litter: Effects of drying and pelletizing. Bioresource Technol. 99: 5626-5633.
10. Warman PR (1986). The effect of fertilizer, chicken manure and dairy manure on Timothy yield, tissue composition and soil fertility. Agric. Wastes 18: 289-298.
11. Schjegel AJ (1992). Effect of composted manure on soil chemical properties and nitrogen use by grain sorghum. J. Prod. Agric. 5: 153-157.
12. Wong MH, Cheung YH, Cheung CL (1983). The effects of ammonia and ethylene oxide in animal manure and sludge on the seed germination and root elongation of Brassica parachinensis (flowering Chinese cabbage). Environmental Pollution Series A. Ecol. Biol. 30: 109-123. Prasad P, Power JF (1997). Soil fertility management for sustainable agriculture. Lewis Publishers, Boca Ratoni.
13. Duncan J (2005). Composting chicken manure. WSU Cooperative Extension, King County Master Gardener and Cooperative Extension Livestock Advisor.
14. Agbede TM, Ojeniyi SO, Adeyemo AJ (2008). Effect of poultry manure on soil physical and chemical properties, growth and grain yield of sorghum in Southwest Nigeria. Ame-Eurasian J. Sustainable Agric. 2(1): 72-77.
15. Place F, Barrett CB, Ade Freeman H, Ramisch JJ, Vanlauwe B (2003). Prospects for integrated soil fertility management using organic and inorganic inputs: Evidence from smallholder African Agricultural Systems. Food Policy 28: 365-378.
16. Gruhn P, Golett F, Yudelman M (2000) Integrated nutrient management, soil fertility and sustainable agriculture: Current issues and future challenges. Food, agriculture and environment discussion, Paper 32. International Food Policy Research Institute, Washington DC, USA, pp. 1-3, ISBN 0-89629-638-5.
17. Scholz SM, Sembres T, Roberts K, Whitman T, Wilson K, Lehmann J (2014) Biochar systems for small holders in developing countries leveraging current knowledge and exploring future potential for climate-smart agriculture. The World Bank, Washington 10.1596/978-0-8213-9525-7
18. Usman M, Madu VU, Alkali G (2015) The combined use of organic and inorganic fertilizers for improving maize crop productivity in Nigeria. Int J Sci Res Pub 5(10):1–7 (ISSN 2250-3153)
19. Oshunsanya SO, Aliku OO (2016) Biochar technology for sustainable organic farming. In: Konvalina P (ed) Organic farming-a promising way of food production Agricultural and Biological Sciences. In Tech, The Hague
20. Widowati Utomo WH, Guritno B, Soehono LA (2012) The effect of biochar on the growth and N fertilizer requirement of Maize (Zea mays L) in green house experiment. J Agric Sci 4(5):255–262.
21. Jakše M., Mihelic R, The influence of organic and mineral fertilisation on vegetable growth and N availability in soil: preliminary results. In International Workshop on Ecological Aspects of Vegetable Fertilization in Integrated Crop Production 506, pp. 69-76, (1998).
22. Aydeniz A, Brohi A, Fertilizers and Fertilizilation. CÜ Tokat Faculty of Agriculture Publications, 10, 2-3, (1991).
23. Adekiya, A. O. & Agbede, T. M. 2016. Effect of methods and time ofpoultry manure application on soil and leaf nutrient concentrations,growth and fruit yield of Tomato (Lycopersicon esculentum Mill). Journal of Saudi Society of Agricultural Sciences. 2016, 1-6.
24. Polat E., Onus A.N., Demir H, The Effect of Waste Mushroom Compost on Yield and Quality in Lettuce Cultivation. Journal of Akdeniz University Faculty of Agriculture 17(2): 149-154, (2004).
25. Ewulo, B. S., Eleduma, A. F., & Sanni, K. O. (2016). Effects of urea and poultry manure on growth and yield attributes of tomatoes (Lycopersicon esculentum mill) and soil chemical composition. International Journal of Innovative Research and Advanced Studies (IJIRAS), 3(3), 5-9.
26. Isitekhale, H. H. E., Osemwota, I. O., & Amhakhian, S. O. (2013). Poultry manure and NPK fertilizer application and their residual effects on the yield and yield components of tomato (Lycopersiconesculentum. Mill) in two distinct ecological zones of central southern Nigeria. Journal of Agriculture and Veterinary Science, 3(2), 40-47.
27. Gaind, S., & Nain, L. (2010). Exploration of composted cereal waste and poultry manure for soil restoration. Bioresource technology, 101(9), 2996-3003.
28. M. Fereidooni, F. Raiesi and S. Fallah, Ecological restoration of soil respiration, microbial biomass and enzyme activities through broiler litter application in a calcareous soil cropped with silage maize. Ecological Engineering, vol. 58, pp. 266-277, 2013.
29. L. Zavattaro, S. Monaco, D. Sacco and C. Grignani Options to reduce N loss from maize in intensive cropping systems in Northern Italy. Agriculture, Ecosystems and Environment, vol. 147, pp. 24-35, 2012.
30. M. K. Abbasi and A. Khizar, Microbial biomass carbon and nitrogen transformations in a loam soil amended with organicinorganic N sources and their effect on growth and N-uptake in maize. Ecological Engineering, vol. 39, pp. 123-132, 2012.
31. G. Evanylo, C. Sherony, J. Spargo, D. Starner, M. Brosius and K.Haering, Soil and water environmental effects of fertilizer, manure and compost-based fertility practices in an organic vegetable cropping system. Agriculture, Ecosystems and Environment, vol. 127, pp. 50-58, 2008.
32. W. Farhad, M. A. Cheema, M. Farrukh Saleem, T. Radovich, F. Abbas, H. M. Hammad and M. A., Wahid Yield and Quality Response of Maize Hybrids to Composted Poultry Manure at Three Irrigation Levels. International Journal of Agricultural & Biology, vol. 15, pp. 181-190, 2013.
33. Y. Kitta, M. Shigezumi and T. Mizuochi, Relationships between nitrogen components and nitrogen mineralization rates
of caged layer manures. Jpn. J. Soil Sci. Plant Nutr., vol. 73, pp. 263-269, 2002.
34. M. Ros, M.T. Hernandez and C. García, Soil microbial activity after restoration of a semi arid soil by organic
amendments. Soil Biol. Biochem., vol. 35, pp. 463-469, 2003.
35. Jahn G. C., Almazan L. P. and Paria J. 2004. Effects of Nitrogen fertilizer on the intrinsic rate of the rusty plum aphid. Environmental Entomology. 34(4): 938-943.
36. Beckman E.O. 1973. Organic fertilization vegetable farming luxury or necessity. Tech. Commun. ISHA. 29:247. Aliyu L. 2000. The effect of organic and mineral fertilizer on growth yield and composition of pepper (Capsicum annum L.) Biol Agric Hort. 18: 29-36.
37. Dauda S. N. L. Aliyu and U. F. Chiezey. 2005. Effect of variety, seedling age and poultry manure on growth and yield of garden egg (Solamun gilo L.) Aliju Acad Forum. 988-995.
38. Purba, JH , Sasmita, N., Komara, LL, & Nesi mnasi, N. (2019). Comparison of seed dormancy breaking of Eusideroxylon zwageri from Bali and Kalimantan soaked with sodium nitrophenolate growth regulator. Nusantara Bioscience, 11 (2), 146–152. https://doi.org/10. 13057 / nusbiosci / n 110206
39. Silalahi M. J , A. Rumambi, Malcky. M . Telleng, WB Kaunang . 2018. The Effect of Chicken Coop Fertilizer on the Growth of Sorghum as Feed. Sam Ratulangi University Manado , 38 ( 2 ) : 286 – 295
40. Lawong, W., P. Hwangdee, C. Lawong, and S. Thumma. 2011. Development of Two Pellet Die Organic Fertilizer Compression Machine. 2nd International Science, Social Science, Engineering and Energy Conference 2010: Engineering Science and Management. Published by Elsevier Ltd. 1877-7058.
41. Rondon, M.A., Lehmann, J., Ramirez, J. & Hurtado, M. 2007. Biological nitrogen fixation by common beans (Phaseolus vulgaris L.) increases with bio-char additions. Biology and Fertility of Soils, 43, 699–708.
42. Asai, H., Samson, B.K., Stephan, H.M., Songyikhangsuthor, K., Homma, K., Kiyono, Y., Inoue, Y., Shiraiwa, T. & Horie, T. 2009. Biochar amendment techniques for upland rice production in Northern Laos 1. Soil physical properties, leaf SPAD and grain yield. Field Crops Research, 111, 81–84.
43. Uzoma, K.C., Inoue, M., Andry, H., Fujimaki, H., Zahoor, A. & Nishihara, E. 2011. Effect of cow manure biochar on maize productivity under sandy soil condition. Soil Use and Management, 27, 205–212.
44. Schulz, H. & Glaser, B. 2012. Effects of biochar compared to organic and inorganic fertilizers on soil quality and plant growth in a greenhouse experiment. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 175, 410–422.
45. Sahin, O., Taskin, M.B., Kadioglu, Y.K., Inal, A., Pilbeam, D.J. & Gunes, A. 2014. Elemental composition of pepper plants fertilized with pelletized poultry manure. Journal of Plant Nutrition, 37, 458–468.
46. Gunes, A., _Inal, A., Taskin, M.B., Sahin, O., Kaya, E.C. & Atakol, A. 2014. Effect of phosphorus-enriched biochar and poultry manure on growth and mineral composition of lettuce (Lactuca sativa L. cv.) grown in alkaline soil. Soil Use Management, 30, 182–188.
47. Demir, K., Sahin, O., Kadioglu, Y.K., Pilbeam, D.J. & Gunes, A. 2010. Essential and non-essential element composition of tomato plants fertilized with poultry manure. Scientia Horticulturae, 127, 16–22.
48. Wang, T., Arbestan, M.C., Hedley, M. & Bishop, P. 2012. Predicting phosphorus bioavailability from high-ash biochars. Plant and Soil, 357, 173–187.
49. Frank G. V. 1965. The plant needs for and use of nitrogen in soil. Edited by Bartaacorew W. U. Francis, E. C. Amer. Soc. of Agronomy. Inc. U. S. A. pp. 58-509.
50. Olson R. A. Army J. J., Hanway J. J. and Kilmer U. J. 1971. Premature fruit drop of hot pepper (C. Frutescens). The Legion of Agric Res. Bulletin. 2: 86.
51. Dauda. S. N. 2002. Effect of variety seedling age and poultry manure on growth and yield of garden egg (Solamum gilo L.). Synopsis of research proposal for the Degree of M. Sc Agronomy A: B.U. Zaria, Nigeria.
52. Eguchi T. J., Matsumura T. and Ashigowa M. 1958. The effect of nutrition on flower formation in vegetable crops. Proc. Amc., Soc. Hort Sci. 72: 343 – 352.
53. Valentina A, Braniste N. 2000. Cultura marului, Editura Ceres Bucuresti. 90 p. ISBN 973-999540-5-7.
54. TerAvest D, Smith JL, Carpenter-Boggs L, Hoagland L, Granatstein D, Reganold JP. 2010. Influence of orchard floor management and compost application timing on nitrogen partitioning in apple trees. HortScience 45(4), 637-642.
55. Hangan MC, Fit EM. 2010. The effect of differential fertilization upon golden delicious and starkrimson apples production on typical preluvosol soil. Research Journal of Agricultural Science 42(3), 167-171.
56. D. K. Akosah, S. Adjei-Nsiah, and F. C. Brentu, “Response of late valencia sweet orange (citrus sinensis (L.) osbeck) to fertilization on acrisols of the semi-deciduous forest agroecological zone of Ghana,” Communications in Soil Science and Plant Analysis, vol. 52, no. 11, pp. 1275–1285, 2021.
57. J. Timsina, “Can organic sources of nutrients increase cropyields to meet global food demand?” Agronomy, vol. 8, no. 10, p. 214, 2018.
58. M. A. Eissa, “Influence of compost and chicken manure applications on vegetative growth, nutrient uptake and yield of Balady Mandarin trees,” Middle East Journal of Agriculture Research, vol. 5, no. 4, pp. 918–924, 2016.
59. M. Yunilasari, S. Sufardi, and Z. Zaitun, “Effects of biochar and cow manure on soil chemical properties and peanut (Arachis hypogaea L.) yields in entisol,” IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, vol. 425, no. 1, Article ID 012014, 2020.
60. J. A. Adebayo, O. A. Omowunmi, and O. O. Stephen, “Effects of poultry manure on soil infiltration, organic matter contents and maize performance on two contrasting degraded alfisols in southwestern Nigeria,” International Journal of Recycling of Organic Waste in Agriculture, vol. 8, no. 1, pp. S73–S80, 2019.
61. Gupta A. and V. Shukla. 1977. Response of tomato (Lycopersicorn esculentum Mill.) to plant spacing, Nitrogen, phosphorus and potassium fertilization. Indian J. Hort. 34: 270-276.
62. Takahanci B. Watanable K. and Inone H. 1979. Studies on flower formation in tomatoes and egg plants. V. Effects of light intensities and fertilizer levels on flower bud differentiation in egg plants. Bulletin of the College of Agriculture and Veterinary Medicine, Nilion Univ. (34): 36-44.